“Advocaten en hun cliënten lijken de hekkensluiters te zijn als het om coronamaatregelen gaat”, aldus voorzitter Jeroen Soeteman

Advocaten: rechten van verdachten worden geschonden

Verdachten zijn de klos, zien strafrechtadvocaten. Vanwege de beperkingen die politiebureaus, gevangenissen en rechtbanken hen door corona opleggen, kunnen raadslieden hun cliënten niet optimaal bijstaan

Kristel van Teeffelen en Isabel Baneke
Trouw 12 mei 2020

Door corona wankelt het eerlijke strafproces, stellen advocaten. Omdat politiebureaus, gevangenissen en rechtbanken worstelen met beschermingsmaatregelen om besmetting te voorkomen, kunnen strafpleiters hun werk naar eigen zeggen niet naar behoren uitvoeren. Daarmee worden de belangen van verdachten geschonden.

Verdachten hebben in Nederland recht op bijstand van een advocaat tijdens een verhoor. Maar volgens schattingen van advocaten is in pakweg de helft van de politiebureaus onvoldoende geregeld om raadslieden en hun cliënten te beschermen tegen het coronavirus, een beeld dat ook opduikt in gevangenissen. Zo zijn er nog altijd verhoorkamers waar geen maatregelen zijn getroffen, terwijl er geen ruimte is om anderhalve meter afstand te houden.

“Advocaten en hun cliënten lijken de hekkensluiters te zijn als het om coronamaatregelen gaat”, aldus Jeroen Soeteman, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Strafrechtadvocaten. Hij noemt een verhoor dat hij zondag bijwoonde in Amsterdam. “Een spatscherm stond tussen mijn cliënt en de agent, maar niet tussen mij en de cliënt. En de verhoorkamer was klein.” Soeteman moest de coronaregels dus schenden, wat zijn cliënt met astma stress bezorgde. “Ik kon hem daardoor niet optimaal bijstaan.” Advocaat Jan Visscher uit Amersfoort zag soortgelijke situaties in de regio Utrecht. “Ik heb mijn stoel zover mogelijk bij mijn cliënt vandaan geschoven, maar anderhalve meter lukte zeker niet.”

Voorrang aan de eigen mensen
Een woordvoerder van de politie Midden-Nederland erkent het probleem van te kleine verhoorkamers – vaak zijn ze hooguit 2,5 bij 2,5 meter. Volgens haar is de afdeling facility enorm druk geweest om beschermingsmiddelen als plexiglas te regelen en is daarbij voorrang gegeven aan de bescherming van de eigen mensen en het voor burgers mogelijk maken om veilig aangifte te doen op het bureau.

Vanwege wederzijds besmettingsgevaar adviseren politie en gevangenissen advocaten om gedetineerden en verdachten telefonisch bij te staan. “Een landelijk beleid voor coronamaatregelen is er niet”, stelt een woordvoerder van de Dienst Justitiële Inrichtingen. “Penitentiaire Inrichtingen zien er allemaal net iets anders uit van binnen, elke gevangenis kijkt wat nodig en zinnig is binnen de muren. Maar één ding doen ze allemaal: ze sporen advocaten aan om telefonisch met hun cliënten af te spreken.”

Advocaten vinden dat alternatief niet ideaal. Ze wantrouwen de verbindingen, nadat de Commissie Telefonie voor Justitiabelen eind vorig jaar vaststelde dat door een fout in het systeem telefoongesprekken tussen gedetineerden en advocaten waren opgenomen en bewaard.

Bovendien willen strafpleiters hun cliënten in de ogen kunnen kijken. “Ons werk draait om vertrouwen”, aldus advocaat Peter van Zon uit Eindhoven. “Maar hoe kan ik via de telefoon een vertrouwensband met mijn cliënt opbouwen? Ook kan ik cliënten in de gevangenis zelf beter voorbereiden op getuigenverklaringen en mogelijke vragen van de rechter. ”

Vertrouwelijk overleg is niet mogelijk
Advocaat Visscher benadrukt bovendien dat het zijn taak is om tijdens verhoren het pressieverbod te controleren, de regel dat verdachten niet tot een bekentenis mogen worden gedwongen. “Dat gaat telefonisch moeilijker. De rechten van verdachten komen zo in het gedrang.” Volgens hem mag je na acht weken lockdown verwachten dat er inmiddels passende maatregelen zijn getroffen. 

Ook over de omgang met verdachten door rechtbanken klinkt vanuit de advocatuur kritiek. Zo weigeren vijf advocaten van het kantoor Ficq & Partners volgende week naar de zitting te komen in het grote liquidatieproces Marengo, waarin Ridouan T. hoofdverdachte is. Hun cliënten mogen van de rechtbank alleen via een videoverbinding deelnemen aan de zitting, maar dat kan de “toets van een fair trial niet doorstaan”, vinden de raadslieden. Zo is vertrouwelijk overleg tussen cliënt en advocaat niet mogelijk en is er maar een beperkte tijd per verdachte.

De rechtbank Amsterdam wil op dit moment niet inhoudelijk reageren op de kritiek. Op alle rechtbanken vinden sinds maandag weer meer fysieke zittingen plaats in aanwezigheid van verdachten. Om dat “veilig en verantwoord” te organiseren, kiest de rechtbank Amsterdam ervoor om dat voorlopig alleen bij inhoudelijke behandelingen te doen. Voorbereidende zittingen, zoals volgende week in Marengo, gaan nog wel via een videoverbinding. 

Zie ook: https://www.trouw.nl/binnenland/advocaten-rechten-van-verdachten-worden-geschonden~b0b04a21/